Zamek w Chęcinach

Pisał te słowa na przełomie XIX i XX wieku do mieszkańców całej Ziemi Kieleckiej. Po tym jak dzieła zniszczenia zamku dokonał austriacki zaborca nakazując rozbiórkę chęcińskich murów. Nie miała też sentymentów okoliczna ludność, dla której ruiny były cennym źródłem materiałów budowlanych. Ale to jest tylko ostatni fragment odpowiedzi na często zadawane przez turystów pytanie, jak mogło dojść do upadku tak potężnej twierdzy. Klęski przyszły na początku XVII wieku, kiedy szturmem wzięli i spalili zamek rokoszanie Mikołaja Zebrzydowskiego. Potem dwukrotnie dewastowali twierdzę Szwedzi – w 1665 i 1707 roku. Najeżdżały ją także watahy kozackie Chmielnickiego i sprzymierzone ze Szwedami wojska Jerzego II Rakoczego.

I pomyśleć, że w czasach Kazimierza Wielkiego przekonanie o walorach obronnych warowni było tak powszechne, że za jej murami schronienie znalazł królewski skarbiec. Królowie tutaj bywali, poczynając od Łokietka, ale tak naprawdę nie rządzili zamkiem. Częściej gościły w tych progach odtrącone przez władców żony. Powiada się, że Chęciny były dla nich miejscem zsyłki. Przebywała tu księżniczka Adelajda, druga – jak się okazało – niepłodna żona Kazimierza Wielkiego, mieszkała w Chęcinach także Sonka (Zofia Holszańska) – czwarta małżonka Władysława Jagiełły i Bona – druga żona Zygmunta Starego. Ta ostatnia opuściła Polskę, wywożąc z chęcińskiego zamku swoje wielkie skarby do Włoch. Wozy ze złotem i kosztownościami były podobno tak ciężkie, że pod ich ciężarem miał zawalić się most. Coś tam jednak z tych skarbów w Chęcinach zostało, bo Bona wciąż widywana jest na zamkowych murach - w charakterze „Białej Damy”.

Warownia miała też innych sławnych, acz więzionych w tych murach mieszkańców. Pełniła rolę więzienia stanu. Do chęcińskiej niewoli trafił Andrzej Garbaty, przyrodni brat, ale też zaciekły wróg Władysława Jagiełły, lennik zakonu krzyżackiego. W 1409 r. na dożywocie w Chęcinach Jagiełło skazał Warcisława z Gotartowic - za oddanie Krzyżakom zamku w Bobrownikach. Skazaniec odkupił jednak winy w bitwie grunwaldzkiej. Zwolnione miejsce zajął Michał Kuchmeister, późniejszy wielki mistrz zakonu krzyżackiego, wzięty do niewoli w 1410 r., po zwycięskiej dla armii polsko-litewskiej bitwie pod Koronowem. Po kilku miesiącach spędzonych w Chęcinach nabrał pokojowego usposobienia.

Na zwiedzanie ruin (godz. 9.00-17.00) warto się wybrać w sezonie letnim. Zimą – ze względu na na nasze bezpieczeństwo w trudno dostępnym terenie wzgórza zamkowego – bramy są zamknięte (obiekt monitorowany). Największą atrakcją zamku są widoki ze szczytu wieży wschodniej. Czerwonym szlakiem pieszym dojdziemy z Chęcin do Jaskini Raj. Bilety: normalny - 4 PLN, ulgowy – 3 PLN.

Urząd Gminy Chęciny, Pl. 2 Czerwca 4, 26-060 Chęciny, tel. 41 315 10 06.