Tajemniczy mur na Wzgórzu Zamkowym w Kielcach – czy to pierwszy ślad po dworze starosty? Zobaczcie zdjęcia

Teren Zamkowego Wzgórza był wielokrotnie i tak dogłębnie przebudowywany, że przy okazji kolejnych prac budowlanych nikt nie nastawiał się na znaleziska, jednak takowe są.

- Równolegle do wschodniej ściany istniejącego dworu starościńskiego z początku XVIII wieku odsłonięto pozostałości starszego muru, prawdopodobnie ogrodzeniowego. Poinformowaliśmy o tym konserwatora zabytków i czekamy na decyzję co możemy z nim zrobić – mówi kierujący pracami Dawid Sołtys z firmy Anna-Bud.

Wojewódzki Konserwator Zabytków Joanna Modras uważa, że kamienny mur to ślad starszego budynku, z całą pewnością nie było to ogrodzenie. Jego rozmiary: 130 centymetrów szerokości i długość 18 metrów, wskazują, że była to okazała budowla.

- Na pewno nie był to budynek gospodarczy – podkreśla konserwator i wyjaśnia, że sam mur nie ma takiej wartości by go eksponować – zostanie zabezpieczony i zasypany.

Niestety, nie ma odpowiedzi na pytanie co to za budynek. Czy może to być ślad po znanym tylko z opisów dworze starosty z czasów biskupa Szyszkowskiego? Konserwator nie chce spekulować na ten temat.

- Najpierw trzeba wykonać inwentaryzację, ustalić rzędne i dopiero wtedy próbować łączyć elementy. Niestety, tam nie ma żadnych nawarstwień, nie znaleziono niczego, poza tym – mówi archeolog Daniel Czernek z biura konserwatora.

Odkrycie jest jednak szansą na poznanie historii Wzgórza Zamkowego, tej sprzed czasów biskupa Zadzika. Zanim wzniósł on tu reprezentacyjny pałac poprzednicy stawiali dwory dla siebie i dwory dla zarządców swoich majątków – starostów. Sami biskupi bywali tu sporadycznie. Z inwentarzy opisujących majątek biskupów krakowskich wiadomo, że na wzgórzu znajdowały się trzy dwory: biskupów Tomickiego, Radziwiłła i Szyszkowskiego.

Na pozostałość dworu Tomickiego trafił w czasie prac przy przebudowie dziedzińca w 2014 roku archeolog Waldemar Gliński. Dwór istniał w I połowie XVI wieku a opis tej imponującej budowli zawdzięczamy Markowi Sobali, który w 2007 roku w archiwum kurii krakowskiej znalazł inwentarz z roku 1635. Dwupiętrowy budynek miał 17 izb i sień na przestrzał. Kamienną podmurówkę, chociaż zbudowany był z drewna. Zlokalizowany był od strony skarpy i dzisiejszej ulicy Małej, Kapitulna wtedy nie istniała.

Zobaczcie galerii zdjęć odkrytego muru

W pobliżu znajdowały się także "dom zbudowany przed kilkoma laty" przez biskupa Marcina Szyszkowskiego (1616-1630) oraz wzniesiony z inicjatywy kardynała Jerzego Radziwiłła (biskupa krakowskiego w latach 1591-1600) kolejny dwór: dom o dwóch kondygnacjach, z drewnianym gankiem od strony kolegiaty. Oczywiście towarzyszyły mu budynki gospodarcze - kuchnia, wozownia, stajnie oraz zabudowania folwarczne.

Oblicze całego Wzgórza Zamkowego odmienił Jakub Zadzik, rozebrał on to co mu przeszkadzało by wznieść pałac, w XVIII wieku dostawiono także skrzydła pałacowe, a w XIX wieku splantowano teren zakładając zieleniec.

- Długo uważano, że po dworach nie pozostał ślad, a nie znając inwentarza z 1635 roku nasi badacze lokalizowali je inaczej – mówi Waldemar Gliński. - Wielka szkoda, że nie udało się kontynuować badań pozostałości dworu Tomickiego, zabrakło pieniędzy i czasu, ale teraz pojawił się jeszcze jeden fragment historycznej układanki.

Zdaniem archeologa odkryty mur to pozostałość dworu starosty z pierwszej połowy XVII wieku. - Tak wnioskuję z opisów w inwentaryzacjach. Najprawdopodobniej był drewniany a potężną podmurówkę pod nim tłumaczą znacznie trudniejsze warunki: strome zbocze i brak skalnego podłoża – wyjaśnia archeolog.

Jego zdaniem dwór został rozebrany przez biskupa Szaniawskiego, który wzniósł południowe skrzydło pałacu, istniejący do dzisiaj dwór starościński i całe gospodarcze zaplecze przy ul. Zamkowej.

- Oczywiście to jest hipoteza, bardzo prawdopodobna, ale wymagająca dalszych badań – dodaje Waldemar Gliński. - Najważniejsze to wykonanie inwentaryzacji, zamówienie fotogrametrii, by w przyszłości mieć pełnowartościowy materiał, móc budować na tym rekonstrukcje. Same zdjęcia to za mało.

A dlaczego kolejni biskupi budowali dwory, czy nie mogli korzystać z już istniejących? Najprawdopodobniej drewniane budynki niszczały w szybkim tempie jednak mieszkanie w nich było znacznie przyjemniejsze niż w trwalszych, ale zimnych kamiennych domach.

Zobaczcie galerii zdjęć odkrytego muru