Funkcja wątków baśniowych i fantastycznych w utworze literackim. Omów na podstawie „Balladyny”. Odpowiedź do pytania na maturę 2024

Wstęp: Wątki baśniowe i fantastyczne dominowały w utworach tworzonych w okresie romantyzmu. To wątki charakterystyczne dla epok literackich, w których odchodzi się od racjonalnego postrzegania świata, a poznaje się go za pomocą intuicji i serca. W takich utworach bohaterowie otwarci są na istnienie zjawisk, których nie można objąć rozumem, czy doświadczyć przy udziale zmysłów.

Teza: Wykorzystanie wątków baśniowych i fantastycznych w utworze literackim służyło stworzeniu specyficznego, pełnego grozy klimatu. Przedstawione historie stanowią przestrogę i refleksję dla czytelników.

Odwołanie do „Balladyny” Juliusza Słowackiego: okres, w którym tworzył Słowacki – romantyzm, charakteryzuje się wiarą w istnienie świata nadprzyrodzonego. Dzieła stworzone w tym czasie charakteryzują się nastrojem grozy, tajemniczością, nastrojowością. Często nawiązywano również do tradycji ludowych. Te właśnie elementy możemy zauważyć w dramacie Słowackiego „Balladyna”. Stworzono w nim postać Goplany – nimfy z jeziora Gopło. To nawiązanie do podań ludowych. Goplana stara się doprowadzić do małżeństwa Balladyny i Kirkora – tworzy okoliczności sprzyjające ich spotkaniu w ubogiej chatce wdowy. To dowód, że dla miłości jesteśmy w stanie zrobić naprawdę wiele, a równie silnym uczuciem jak miłość, jest pragnienie zemsty. Taką sytuacją w „Balladynie” było przemienienie Grabca w drzewo. Kara, która spotyka Balladynę, jest wymierzona przez siły nadprzyrodzone – piorun zabija dziewczynę, a zło zostaje ukarane. Wątki fantastyczne przeplatają się tutaj z realistyczną opowieścią, której istotą jest chęć zdobycia władzy i dążenie do celu bez względu na koszty.

Odwołanie do wybranego kontekstu:Innym romantycznym utworem, w którym odnaleźć można elementy baśniowe i fantastyczne są „Dziady cz. II” Adama Mickiewicza. Akcja dramatu toczy się w wigilię dnia Wszystkich Świętych, w kaplicy. Zebrani wzywają duchy pokutujące, które z pewnych przyczyn nie mogą wejść do nieba. Duchy, czyli postaci fantastyczne, przychodzą wezwane przez zgromadzonych, by znaleźć ukojenie i pomoc. Pojawiają się duchy: dzieci Rózi i Józia, które nie mogą trafić do nieba, ponieważ nie zaznały goryczy, smutku w czasie życia, Zosi, która odrzucała zaloty wszystkich chłopców i umarła nigdy nie kochając, a także Widmo Złego Pana, który był bezwzględny i okrutny, a zgromadzeni nie chcą ani nie mogą pomóc komuś, kto popełnił ciężkie zbrodnie. Motywy fantastyczne pokazują tu duchowe problemy ludzi, a także dają odpowiedź na pytanie, co dzieje się z duszą człowieka po śmierci. To wskazówka dla czytelników na temat tego, jak postępować w życiu, by po śmierci trafić do dobrego miejsca, jakim jest niebo.

Inne przykładowe konteksty:

• „Mistrz i Małgorzata” Michaił Bułhakow;
• „Makbet” Williama Szekspira;
• „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego;
• „Opowieść wigilijna” Charlesa Dickensa;

Podsumowanie: Świat przedstawiony zyskuje poprzez ukazanie w nim elementów baśniowych i fantastycznych. Dzięki nim możemy dostrzec rozterki i problemy, jakie mają zwykli śmiertelnicy, a także zdać sobie sprawę z tego, jak wygląda kodeks moralny i z jakimi konsekwencjami mogą spotkać się nasze działania. Ponadto wątki fantastyczne i baśniowe budują niezwykłą atmosferę utworu.